Քիմիական տարրեր

Անահիտ Հովսեփյան, Միլենա Քամալյան և Մարգարիտա Համբարձումյան

 Եվրոպիում

Eu-Եվրոպիում

Հայտնաբերել են Կուրկուսը (1886) և Լեկոկ դե Բուաբոդրան (1892)։ 1896 թվականին Դեմարսը տարրում հայտնաբերել է սպեկտրալ գծեր, իսկ 1901 թվականին կարողացավ առանձնացնել տարրը, նկարագրեց և տվեց նրան անվանում՝ ի պատիվ Եվրոպայի: Եվրոպիումը մտնում է լանթանիդների կազմի մեջ, որոնք հաճախ հանդիպում են ԱՄՆ-ում, Ղազախստանում, Ռուսաստանում, Ավստրալիայում, Բրազիլիայում, Հնդկաստանում և Ուկրաինայում:

 

Ռութենիում 

Ru- Ռութենիում

Ռութենիումը հայտնաբերել է Կազանի համալսարանի պրոֆեսոր Կ․ Կ․ Կլաուսը (1844), բնածին պլատինի մաքրման մնացորդներում։ Հայտնաբերամ և ստացման հատկությունների մասին Կլաուսը հայտնել է Գ. Ի. Գեսսի գերմաներեն նամակում, որը կարդացել են 1844 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի նիստում։ Անվանել են ի պատիվ Ռուսաստանի։ Ռութենիում տարրի անվանումը առաջարկել է Գ. Վ. Օզաննի կողմից 1828 թվականին։  Ռութենիումը ստանում են պլատինային մետաղների վերամշակման կիսապրոդուկտներից․ միահալում են ալկալու և բորակի կամ նատրիումի (բարիումի) գերօքսիդի հետ՝ հեռացող RuO₄-ը կլանում են աղաթթվով, ապա նստեցնում ամոնիումի հեքսաքլոր ռութենատը՝ (NH₄)₂[RuCl₆], որը վերականգնում են ջրածնի հոսանքում շիկացնելով։ Ստացվում է 99,9 % մաքրության փոշի։ Ռութենիումը և նրա համաձուլվածքները հալում են ինդուկցիոն կամ աղեղային վառարաններում (վակուում, արգոն)։

Ge-Գերմանիում

Գերմանիում (լատ․՝ Germanium), Ge, տարրերի պարբերական համակարգի 5-րդ պարբերության 4-րդ խմբի քիմիական տարր, կարգահամարը՝ 32, ատոմական զանգվածը՝ 72,60։ Ունի հինգ կայուն իզոտոպ՝ ⁷⁰Ge, ⁷²Ge, ⁷³Ge, ⁷⁴Ge և ⁷⁵Ge համապատասխանաբար՝ 20,55%, 27,35%, 7,78%, 76 5% և 7,86%։

Արհեստականորեն ստացվել են գերմանիումի բազմաթիվ ռադիոակտիվ իզոտոպները։ Գերմանիումը p տարր է, նրա ատոմի արտաքին Էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքն Է՝ 4s²4p²։ Գերմանիումը հայտնաբերել է գերմանացի քիմիկոս Կ․ Վինկլերը (1886) և անվանել ի պատիվ իր հայրենիքի։

 

Am- Ամերիցիում

 Ամերիցիում

Ամերիցիումն առաջին անգամ ստացվել է 1944-1945 թվականների մի խումբ ամերիկացի հետազոտողների կողմից (Գ. Սիբորգ, Ռ. Ջեյմս, Լ. Մորգան, Ա. Գիորսո)՝ պլուտոնիում-239-ը նեյտրոններով ճառագայթելով։ Պլուտոնիում-239-ի միջուկը նեյտրոն կլանելուց հետո ենթարկվում է β վերափոխման, ինչի արդյունքում ստացվում է ամերիցիում-240:

 Ֆրանսիում

Fr-Ֆրանսիում

Ֆրանսիում, քիմիական տարր է, որի նշանն է Fr և ատոմային թիվը՝ 87։ Այն դասվում է ալկալիական մետաղների խմբին։ Շատ ռադիոակտիվ տարր է։ Այն տրոհվում է աստատի, ռադոնի և ռադիումի։ Հայտնաբերվել է 1939 թվականին։ Բնության մեջ այն շատ հազվադեպ է հանդիպում։ 

 

 

 

Քիմիական տարրերի նշանները

Քիմիական տարրերի նշանները

Որոշ քիմիական տարրերի նշաններն ու անվանումները

Աղյուսակ

№	Քիմիական տարրերի հայերեն անվանումը	Քիմիական տարրերի լատիներեն անվանումը	Լատինական անվան արտա-  սանությունը	Քիմիական նշանը	Քիմիական նշանի արտասանու- թյունը
1	Թթվածին	Oxygenium	Օքսիգենիում	O	O
2	Ջրածին	Hydrogenium	Հիդրոգենիում	H	Հաշ
3	Ազոտ	Nitrogenium	Նիտրոգենիում	N	Էն
4	Ածխածին	Carboneum	Կարբոնեում	C	ցե
5	Ֆոսֆոր	Phosphorus	Ֆոսֆորուս	P	Պէ
6	Ֆտոր	Fluorum	Ֆլուորում	F	Ֆտոր
7	Յոդ	Jodum	Իոդում	J	Յոդ
8	Կալիում	Kalium	Կալիում	K	Կալիում
9	Բրոմ	Bromum	Բրոմում	Br	Բրոմ
10	Սիլիցիում	Silicium	Սիլիցիում	Si	Սիլիցիում
11	Նատրիում	Natrium	Նատրիում	Na	Նատրիում
12	Կալցիում	Calcium	Կալցիում	Ca	Կալցիում
13	Բարիում	Barium	Բարիում	Ba	Բարիում
14	Ալյումին	Aluminium	Ալյումին	Al	Ալյումինիում
15	Երկաթ	Ferrum	Ֆեռում	Fe	Ֆեռում
16	Ծծումբ	Sulphur	Սուլֆուր	S	Սուլֆուր
17	Պղինձ	Cuprum	Կուպրում	Cu	Կուպրում
18	Ոսկի	Aurum	Աուրում	Au	Աուրում
19	Քլոր	ChIorum	Քլորում	Cl	Քլոր
20	Մագնեզիում	Magnezium	Մագնեզիում	Mg	Մագնեզիում
21	Արծաթ	Argentum	Արգենտում	Ag	Արգենտում
22	Մանգան	Manganum	Մանգանում	Mn	Մանգանում
23	Ցինկ	Zincum	Ցինկում	Zn	Ցինկում
24	Կապար	Plumbum	Պլյումբում	Pb	Պլյումբում
25	Սնդիկ	Hydrargyrum	Հիդրարգիրում	Hg	Հիդրարգիրում

 

Լրացուցիչ առաջադրանքներ.

Դասարանում`Պարբերական համակարգից արտագրել H,A,R,M,S,C,O-ով սկսվող բոլոր տարրերը,գրել նրանց հայկական անվանումները: 
Տնային«սովորել`էջ 52-56.վարժ.էջ 57  

1. Ո՞ր քիմիական տարրերն են ստացել իրենց անվանումները ըստ աշխարհամասերի:

Եվրոպիում։

1. Թվարկեք այն տարրերը, որոնք իրենց անվանումները ստացել են ըստ երկրների անվամբ:

Գերմանիում, Կալիֆորնիում, Ֆրանցիում,  Ռութենիում:

1. Ո՞ր տարրերի անվանումների մեջ են մտնում գետերի անուներ:
2. Գտեք այն քիմիական տարրի անվանումը,որի մեջ ,եթե փոխեք առաջին տառը , ապա կստանաք նեղուցի անունը , որը գտնվում է Եվրոպայի և Ասիայի միջև:

Ֆոսֆոր P — Բոսֆոր

1. Ո՞ր քիմիական տարրի անվանումի մեջ է մտնում Թուրքիայի մեջ գտնվող լճի անունը:

V

Վանադիում

Գրեք այն տարրերի նշանները, տարածվածությունը և կիրառումը :

Հանրահաշիվ

1. Ընդամենը քանի՞ եռանիշ թիվ կա, որոնցից յուրաքանչյուրում վերջին թվանշանը
հավասար է առաջին երկու թվանշանների արտադրյալին:
1) 16   2) 22   3) 30   4) 32

2. Ապրանքի գինը սկզբում բարձրացրին 10%-ով, այնուհետև, որոշ ժամանակ անց նոր
գինը իջեցրին 20%-ով: Սկզբնական գնի հետ համեմատած քանի՞ տոկոսով իջավ ապրանքի
գինը:
1) 10  2) 11  3) 12  4) 15

3. Քանի՞ երկնիշ թիվ կա, որոնցում տասնավորների թվանշանը մեծ է միավորների
թվանշանից:
1) 44  2) 45  3) 48  4) 50

4.Ընէդամենը քանի՞ եռանիշ թիվ կա, որոնցից յուրաքանչյուրը գումարելով նույն
թվանշաններով, բայց հակառակ կարգով գրված եռանիշ թվին, արդյունքում ստացվում է
5-ի բազմապատիկ թիվ
1) 160  2) 170  3) 180  4) 190

Русский

ЗАДАНИЕ 8. Образуйте имена прилагательные с приставкой без – бес.

1) человек без совести – бессовестный человек
2) работа без перерыва – бесперерывная работа
3) певица без ѓолоса – безголосная певица
4) жизнь без радости – безрадостный жизнь
5) ќошки без дома – бездомные кошки
6) въезд (в страну) без визы – безвызовый въезд

Обратите внимание!

ЗАДАНИЕ 9. Допишите окончания прилагательных, согласуя их с родом имён существительных.
Объясните, что значат эти словосочетания.

Свежий хлеб – хлеб, который испекли сегодня; свежая газета – газета, ко-
торая вышла сегодня; свежие новости – самые последние новости.

1. Золотое кольцо, золотая душа, золотой характер, золотые руки.
2. Железная воля, железная дорога, железный молоток.
3. Шоколадный заѓар, шоколадная конфета.
4. Туманное утро, туманный ответ, туманная поѓода.
5. Лёгкое платье, лёгкий человек, лёгкая задача, лёгкий ветер.
ЗАДАНИЕ 10. Образуйте множественное число.
1) длинный день – длинные дни
2) тяжёлая сумка – тяжелые сумки
3) синяя птица – синие птицы
4) горячий пирог – горячие пирогы
5) круглое лицо – круглые лица
6) осенний вечер – осенние вечера
7) ѓорькое леќарство –
8) большой дом – большие дома
9) тёплый вечер –
10) зелёная тетрадь – зеленые тетрадьи
11) крошечный ребёнок – крошечные дети
12) ќислый лимон – кислые лимоны
13) утренняя программа – утренние программы
14) лёгкое задание – легкие задания