Գրականություն

ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Կարդում ենք Սարոյան

1. Կարդա Վիլյամ Սարոյանի «Մեքսիկացին» պատմվածքը։
2. Ընտրիր տեսակետներից մեկը և այն պաշտպանելու հիմքեր գտիր պատմվածքում.
3. Հորեղբայրը անխիղճ մարդ էր։
4. Հորեղբայրը սկզբից էլ գիտեր, որ մեքսիկացուն աշխատանք է տալու։
5. Տղան գիտեր, որ հորեղբայրը ընդունելու է մեքսիկացիներին։

Իմ կարծիքով տղան հենց սկզբից էլ գիտեր, որ նրա հորեղբայրը մեքսիկացուն աշխատանք կտա, չնայած նրան, որ այդ մարդը աշխատանքային փորձ չուներ, հորեղբայրը այնուամենայնիվ տվեց աշխատանք, քանի որ խղճաց այդ մարդուն և իր ընտանիքին։ Հորեղբայրը իմ կարծիքով տղայի համար ընդունեց աշխատանքի մեքսիկացուն, քանի որ ըստ նրա մեքսիկացիները գողեր են, բայց փորձեց նրան տալ հնարավորություն, քանի որ այս կյանքում բոլորը հնարավորություն ստանալու կարիք ունեն։

• Տղան չէր ուզում, որ հորեղբայրը մեքսիկացիներին ընդունի։
• Մեքսիկացին աներես ու համառ, արժանապատվություն չունեցող մարդ էր։
• Մեքսիկացին արժանապատիվ մարդ էր։
• Մեքսիկացին լայնասիրտ մարդ էր։
• Էսսե գրիր «Մեքսիկացին» պատմվածքի շուրջը։ Էսսեն պետք է պարունակի

• Կարճ տեղեկություններ հեղինակի մասին
• Գլխավոր խնդիրը՝ ինչի մասին է պատմվածքը
• Հերոսներից յուրաքանչյուրի բնութագիրն ու նրանց ընդհանրությունը
• Հեղինակի ասելիքը այս պատմվածքով
• Քո կյանքից կամ շրջապատից նմանատիպ մի դեպք։

Հեղինակը ըստ իս շատ բարի և խելացի մարդ էր։ Նա ամեն կերպ այնպես էր անում, որ հորեղբայրը ընդունի մեքսիկացուն աշխատանքի։ Փորձեմ մի փոքր բնութագրեմ պատմվածքի հերոսներին․ Մեքսիկացին՝ բարձրահասակ և աղքատ մարդ էր, որը մինչև վերջ հասավ իր նպատակին, տղան՝ տղան բարի էր, չափից շատ բարի էր և խելացի, հենց նրա շնորհիվ մեքսիկացին կկարողանար կերակրել իր ընտանիքին, իսկ հորեղբայրը՝ անխիղճ մարդ էր, ով միայն մտածում էր իր որթատունկերի մասին։ Հեղինակը այս պատվածքով ուզում է մեզ ասել, որ պետք է յուրաքանչյուր պահի գտնվել բարի և հնարավորություն տալ մարդկանց։

Գրականություն

Գրականություն. Կարդում ենք Վիլյամ Սարոյան

1. Կարդա Սարոյանի «Ընկերների մեղքով» պատմվածքը
2. Գտիր պատմվածքից այն տողերը, որտեղ հեղինակն իրեն լրիվ դրսևորում է և գոհ է իրենից։

Նրա իսկական անունը, ինչպես ինձ է հայտնի, Հուսիկ է։ Նա անշուշտ ինձ նման եռանդուն ու գրավիչ չէ։

3. Գտիր այն տողերը, որտեղ հեղինակը հումորով է պատմում եղելությունը։

Բարեբախտաբար, միսս Շենսթոուն այդ դեպքից հետո Լոնգֆելոյի դպրոցում դասավանդեց ընդամենը չորս օր և այդ ընթացքում գոնե մի անգամ չփորձեց ինձ նայել կամ էլ որևէ հարցով դիմել ինձ։ Նա նույնիսկ վերջ տվեց ներկա֊բացակա անելուն՝ վախենալով, որ իմ ազգանունը կարդալու ժամանակ ես անպայման ինչ֊որ բան կունենամ ասելու։

4. Փորձիր պարզաբանել հեղինակի «նոր դպրոցի» էությունը։

Հեղինակը նոր դպրոց ասելով ի նկատի ուներ նոր կանոններ, օրնինակ՝ այդ դպրոցում երբեք երեխաները չէին համարձակվում հարց տալ ուսուցիչներին, բայց այդպես նրանք ոչինչ չէին կարող սովորել։

5. Գտիր այն տողերը, որտեղ Սարոյանը խոսում է անհարմար դրության մասին։

Ես երբեք այդքան տհաճ վիճակի մեջ չէի եղել։ Եվ ինչքան էի բարկացել քեռուս վրա։ Միակ բանը, ինչից միշտ խորշել եմ, հենց իմ ներկայությամբ կատարվեց քիչ առաջ, թեկուզև հանուն ինձ։

7. Ներկայացրու պատմությունը քեռու տեսանկյունից։

Քեռին ուզում էր ամեն ինչ անել, որ Վիլյամը գոհ մնար իրենից, չնայած որ դա նրա մոտ չստացվեց, բայց եթե այդ նույն իրավիճակը ինձ հետ լիներ, ես շատ հպարտ կմնայի։

8. Ինչո՞ւ է հեղինակը քեռու արարքը համարում անտեղի։

Սարոյանը իր քեռու արարքը համարում է անտեղի, քանի որ քեռին ծաղրի էր ենթարկել ուսուցչուհուն և տնօրենին ինչ-որ հարցի համար, չնայած, որ քեռին ամեն ինչ անում էր, որ Սարոյանը իրեն լավ զգար։

Գրականություն

Գրականություն

Վիլյամ Սարոյան. երկու առակ

Առաջադրանքներ

Առաջին առակի կույրին բնութագրիր։

Առակում կույրը խորամանկ էր, քանի որ կույրը օգտվում էր առիթից, որ ինքը կույր էր, և որ բոլորը իրեն հավատացին իր խեղճ դեմքի պատճառով։

1. Երկրորդ առակի սատանային բնութագրիր

Երկրորդ առակի սատանան իրենից վստահ էր, և նա կարծում էր, որ այդ գյուղում բոլորին կարող էր մատի վրա պտտեցնել, բայց արի ու տես, որ Բիթլիսում ոչ բոլորն են այդքան խելոք (միամիտ)։

• Առակներից մեկական դրույթ դուրս բեր. ինչի՞ մասին էր առակներից յուրաքանչյուրը, ի՞նչ է հաղորդում մեզ դրանցով հեղինակը։

Առաջին առակը մեզ սովորեցնում է, որ ամեն պատահած մարդու օգնել հարկավոր չէ, իսկ երկրորդ առակը մեզ սովորեցնում է, այս կյանքում պետք չէ մարդկանց խաբել, չէ՞ որ փոս փորողը ինքն է իր փոսը ընկնում։

• Մտքերդ շարադրիր բարության, ապերախտության մասին։

Այս կյանքում ոչ բոլոր մարդիկ են բարի, ասեմ ավելին նրանք ավելի շատ ապերախտ են։ Մարդիկ միշտ ապերախտություն են անում այն ժամանակ, երբ ինչ-որ բան մարդիկ ի սրտե անում են, բայց նրանք անշնորհակալի պես շնորհակալություն չեն հայտնում։ Այս կյանքում ի միջի այլոց բարությունը երբեք չի գնահատվել ինչպես առաջին առակում էր։

• Մտքերդ շարադրիր նաև «ես ամենից ուժեղ եմ» արտահայտության շուրջ։ Փորձիր բնորոշել երկրորդ առակում բիթլիսցի տղայի գործելաոճը. ինչո՞ւմ է նրա հաջողության գաղտնիքը։ Ինչպե՞ս է հնարավոր անել այն, ինչ ուզում ես, առանց «ոչ» ասելու։

Նա բարի տղա էր, որի մտքով չէր անցել անգամ, որ սատանան նրան խաբում է, նա ուղղակի ապրում էր իր կյանքով, և ամենակարևորը նա անկեղծ էր, բայց առաջին դեպքում նա խորամանկություն արեց։

• Շարադրանքդ ներկայացրու ընկերներիդ։

English

1. They were playing cards. (play)
2. I was sweeping the floor. (sweep)
3. Sam was reading the newspaper. (read)
4. A lot of children were waiting at the station. (wait)
5. Mum was working in her office. (work)
6. He was walking to school. (walk)
7. When they looked at her, she was smiling. (smile)
8. We were playing outside when it started to rain. (play)
9. The boys were watching their favourite TV series. (watch)
10. I was working yesterday afternoon. (work)
11. Tim and Maggie were sitting in the sun. (sit)
12. Were you swimming in the sea? (you swim)
13. They were decorating their house. (decorate)
14. Nora was handing out leaflets. (hand out)
15. Was he relaxing on the beach? (he relax)

1. We saw our friends after school.
We didn’t see our friends after school.
2. I talked to her this morning.
I didn’t talk to her this morning.
3. She did the washing while we were at work.
She didn’t do the washing while we were at work.
4. My sister was at home when Aunt Susan arrived.
My sister wasn’t at home when Aunt Susan arrived.
5. Barbara fed the animals in the morning.
Barbara didn’t feed the animals in the morning.
6. The lessons were very interesting.
The lessons weren’t very interesting.
7. The meeting began at eight o’clock in the morning.
The meeting didn’t begin at eight o’clock in the morning.
8. We agreed to what she said.
We didn’t agree to what she said.
9. She showed me her new mountain bike.
She didn’t show me her new mountain bike.
10. They were at home yesterday afternoon.
They weren’t at home yesterday afternoon.
11. We met him at the station last Friday.
We didn’t meet him at the station last Friday.
12. We played football at the weekend.
We didn’t play football at the weekend.
13. His mother went to work by car yesterday.
His mother didn’t go to work by car yesterday.
14. He wasn’t angry with me because I told him the truth.
He was angry with me because I didn’t tell him the truth.
15. We were happy because Ron invited us to his party.
We were angry because Ron didn’t invite us to his party.

1. She went to the cinema yesterday. — and you?
Did you go to the cinema yesterday?
2. He drove to London yesterday. — and Hanna?
Did Hanna drive to London yesterday?
3. They wrote an email. — and you?
Did you write an email?
4. She learned for the test. — and Jake?
Did he learn for the test?
5. Linda got up early. — and her kids?
Did her kids get up early?
6. I watched TV yesterday. — and you?
Did you watch TV yesterday?
7. I phoned her last week. — and Peter?
Did Peter phone her last week?
8. I had a cold last month. — and Barbara?
Did Barbara have a cold last month?
9. We bought some nice presents for her. — and your brother?
Did your brother buy nice presents, too?
10. He tidied up his room. — and you?
 _________________ your room?

11. They invited Neil to their party. — and you?
Did you invite Neil to your party?
12. We played tennis yesterday. — and Jill?
Did Jill play tennis yesterday, too?

Հայոց լեզու

Լեզու

Սովետահայ ճանաչված արձակագիր Մաթևոս Դարբինյանի «Վերջինը» վեպում կարդում ենք. «Ժողովրդի մեջ մի դարձվածք կա՝ «գլուխ բերել…»։ Եթե որևէ մկը շատ է պարծենում ու հոխորտում, նրան ասում են՝ «գլո՞ւխ ես բերել, ի՞նչ է….» Այսինքն՝ արարքդ ի՞նչ է, թշնամու գլուխ հո չե՞ս բերել։ Սա հավանորեն կապ ունի հնադարյան այն սովորության հետ, երբ պատերազմից վերադարձողի համար մեծ պատիվ էր, եթե թշնամու գլուխը բերում էր իր հետ և ի ցույց հանում ամենքին»։

Գլուխ բերել այժմ իրոք տարածված դարձվածք է, որ գործ է ածվում «հաջողեցնել, հաջող ավարտի հասցնել» փոխաբերական իմաստով։ Սակայն այս արտահայտությունը ինչպես իրավացիորեն նկատում է Մ. Դարբինյանը, հեռավոր հեթանոսական շրջանում ունեցել է միանգամայն բառացի իմաստ։
… Մ.թ.ա. 53-ին Արտաշատում բեմադրվում էր Հայոց Տիգրան Բ (Տիգրան Մեծ) արքայից արքայի (մ.թ.ա. 96/95-55) որդի Արտավազդ Բ-ի (55-31) հունարեն մի ողբերգությունը ( ի դեպ, հայ թատրոնի սկզբնավորումը հաշվվում է այդ տարուց)։ Ահա այս ողբերգության մեջ մի դրվագ է եղել, որի ժամանակ բեմ է բերվել պարտված թշնամու գլուխը, ի նշան մեծ հաղթության։ Եվ ճիշտ այդ ներկայացման ժամաակ դերասանը բեմ է բերել ոչ թե բուտաֆորային, այլ իսկական կտրված գլուխ՝ հռոմեացի եռապետ ու զորավար, Սպարտակի հերոսական ապստամբության դահիճ Մա՛րկուս Լիցի՛նուս Կրա՛սուսի (մարկոս Լիկինոս Կրասոս, մ.թ.ա. 115-53) գլուխը. զորավարը պարտություն էր կրել ու սպանվել հայկական հողի վրա…
Այդպես մեր օրերում լեզուների մեջ տարածված շատ դարձվածքներ հեռավոր հեթանոսական, ավելի վաղ՝ վայրենության, բարբարոսության շրջաններում գործածական են եղել իրենց բառացի նշանակությամբ, իբրև վկայություններ ժամանակի բարքերի և սովորությունների։ Այդպիսի մի արտահայտություն է, օրինակ, մեկի արյունը խմել , որ այժմ նշանակում է մեկի նկատմամբ խոր ոխ ու թշնամանք տածելով՝ սպաանել (կամ մահացու վնաս հասցնել)»։ Իսկ հազարամյակներ առաջ այս արտահայտությունը ևս, գլուխ բերել—ի պես, բառացի է հասկացվել։ Սրա հիման վրա են կազմվել փոխաբերական իմաստով գործածվող արնախում= արյունարբու բառերը՝ «դաժան սպանության ծարավի (մարդ)»։

Այս տեսակետից նայելու դեպքում դժվար չի լինի պատկերացնել, թե ինչ սովորությունների ու բարքերի հետքեր են պահել իրենց ծալքերում մեկի միսն ուտել կամ իրար միս ուտել, մեկի գլուխն ուտել դարձվածքները, որոնք համապատասխանաբար նշանակում են՝ «թշնամաբար մեկին չարաչար հալածել», «իրար հետ տևական թշնամանքի ու գզվռտոցի մեջ լինել», «մեկի մահվան կամ կործանման պատճառ դառնալ» (վերջին դարձվածքի հիման վրա էլ կազմվել է ժողովրդական գլխակեր արտահայտությունը)։

Խոր հնադարում թշնամուն վերջնականապես հաղթած լինելու նշան էր մարդկանց (կամ բնակավայրը) այրելն ու մոխիրը քամուն տալը, տեղանքը հիմնահատակ կործանելն ու արտի վերածելը։ Դրա համար էլ այժմ մեկի մոխիրը քամուն տալ , մի գյուղ կամ քաղաք կամ տուն քանդել, տեղը կորեկ ցանել դարձվածքները հենց նշանակում են «մեկին կամ մի բնակավայր գլխովին ոչնչացնել»։

Երբ մարդիկ մեծ վշտի մեջ էին լինում, հատկապես սգակիր կանայք, իրենց գլխին մոխիր կամ հող էին ածում, մազերը փետում, ծնկները ծեծում։ Եվ ահա, իբրև դարձվածքներ, ընդգծված արտահայտությունները նշանակում են «մեծապես մորմոքել, կսկծալ»։ Սրանց ավելացրեք հողը գլխիս, ինչ հող տամ գլխիս ու նման ժողովրդական արտահայտությունները։

Ցավալի է, իհարկե, բայց պատմականորեն իրական։ Ուստի մենք էլ, ընթերցո՛ղ, երբ առիթն ունենանք վերևում նշված դարձվածքներից մեկնումեկը լսելու կամ գործածելու, ուղեղի մի անկյունում մի պահ վերականգնենք բարեբախտաբար հեռավոր անցյալ դարձած այն տխուր ժամանակները, երբ դրանք բառացի, դաժան բովանդակություն ունեին։

Առաջադրանքներ

1. Տեքստում քանի՞ դարձվածք կա։

Գլուխ  բերել, Արյունը խմել, Իրար միս ուտել, Մոխիրը քամուն տալ, Տուն քանդել, Գլխին մոխիր լցնել։

• Գտիր բուտաֆոր, դահիճ, մորմոքել, կսկծալ, դրվագ բառերի բացատրությունները։

Բուտաֆոր- Բեմահարդար

Դահիճ- Գլխատիչ

Մորմոքել- Ցավեցնել

Կսկծալ- Մղկտալ

Դրվագ- Հյուսված՝ քանդակված՝ ամրացված զարդ

• Գրիր տարածված, քամուն, երբ, ժողովրդական բառերի քերականական հատկանիշները։

Տարածված- հարակատար դերբայ, կրավորական սեռ, ե խոնարհում

Քամուն- գոյական, եզակի թիվ, տրական հոլով, ու արտաքին

Երբ- ստորադասական շաղկապ

Ժողովրդական- հարաբերական ածական

• Դարձվածքներ գրիր, որոնց ծագումը նույնպես կարող է ժամանակին բառացի նշանակությունը լինել։